Ο Απόστολος Παύλος απευθυνόμενος στο πνευματικό του παιδί Τιμόθεο, δίνει συμβουλές για την πνευματική πρόοδο τόσο του ιδίου, όσο και των πιστών την ευθύνη των οποίων φέρει αυτός ως επίσκοπός τους. «πρόσεχε τῇ ἀναγνώσει, τῇ παρακλήσει, τῇ διδασκαλίᾳ».
Άρα η πνευματική πρόοδος και προκοπή στηρίζεται στο τρίπτυχο αυτό και μάλιστα η εφαρμογή του χρειάζεται να γίνεται με «προσοχή», δηλαδή με αφιέρωση του νου και της καρδιάς μας.
Η ανάγνωση των Γραφών και των πνευματικών λόγων αποτελεί στοιχείο το οποίο μας οδηγεί στην πνευματική και εκκλησιαστική αυτοσυνειδησία. Διαβάζοντας το Ευαγγέλιο γνωρίζουμε ποιοι είμαστε. Ποιος είναι ο Θεός στον Οποίο πιστεύουμε και τι θέλει από εμάς. Ερευνούμε τα κρύφια της καρδιάς μας, διότι κάθε λόγος Θεού αποκαλύπτει το βάθος της ψυχής μας. Και την ίδια στιγμή μας δείχνει την συνέχεια της ζωής της Εκκλησίας. Πού ανήκουμε. Είναι η αποκάλυψη που μας δίνει Αυτός που κατέβηκε από τον ουρανό για να μας ανεβάσει στον ουρανό. Η προσοχή κατά την ανάγνωση λοιπόν δεν έχει να κάνει μόνο με το τεταμένο του νου και τη συγκέντρωση όταν διαβάζουμε. Έχει να κάνει με την ανάγκη του φωτισμού μας από τον Θεό, ώστε να μπορούμε να κατανοούμε όσα διαβάζουμε, να μη μένουμε μόνο στο γράμμα τους, αλλά να προσπαθούμε να οικειωθούμε το πνεύμα τους. «ἕλαμψον ἐν ταίς καρδίαις …»
Η παράκληση έχει να κάνει με τις συμβουλές που απορρέουν από την πνευματική ζωή. Και έχουμε όλοι ανάγκη από αυτές, οι οποίες να γίνονται σημείο αναφοράς προς την Αλήθεια, δηλαδή τον Χριστό. Συμβουλές στην Εκκλησία μπορούν να δώσουν οι πάντες. Πόσο όμως αισθανόμαστε ότι είμαστε δυνατοί και ικανοί «ετέρους διδάξαι» (Β’ Τιμ. 2,2); Συνήθως οι άνθρωποι υποφέρουμε από μία δοκησισοφία. Νομίζουμε ότι γνωρίζουμε τα πάντα και ποτέ δεν ρωτάμε άλλους. Αντί να έχουμε ταπείνωση και διάθεση να ακούμε, είμαστε έτοιμοι ανά πάσα στιγμή να διατρανώσουμε τις απόψεις μας, να προτείνουμε τις λύσεις μας και να απαιτήσουμε από τους άλλους να κάνουν αυτό που τους λέμε. Στην Εκκλησία όμως υπάρχει η παράκληση δια της προσευχής στο Θεό και την ίδια στιγμή υπάρχουν και αυτοί που έχουν λάβει την ιδιαίτερη ευλογία να εργάζονται προς αυτή την κατεύθυνση. Αυτοί είναι οι ποιμένες, οι παιδαγωγοί εν Χριστώ. Είναι εκείνοι στους οποίους η Εκκλησία εμπιστεύθηκε την δυνατότητα να συμβουλεύουν, να ενισχύουν, να παρακαλούν το λαό του Θεού. Να τον στηρίζουν στις δυσκολίες του. Κι εδώ η προσοχή είναι απαραίτητη. Τόσο από την μεριά του ποιμένα, ο οποίος καλείται με αγάπη, ειλικρίνεια και προσευχή να καθοδηγεί τους ανθρώπους, αλλά και από εμάς, που καλούμαστε με επίγνωση της θέσεώς μας να μάθουμε να ακούμε τα όσα μας λέγουν και να μην επιτρέπουμε στον εγωισμό μας να απορρίπτει όχι μόνο τον λέγοντα αλλά και λεγόμενά του. Γιατί τότε περιπίπτουμε είτε στην εσωστρέφεια και την λύπη της μοναξιάς είτε γινόμαστε οδηγοί του εαυτού μας, με αποτέλεσμα την ανυπακοή και την πτώση.
Η διδασκαλία έχει να κάνει με την αυθεντικότητα του βιώματος της Εκκλησίας, το οποίο παρατίθεται τόσο δια του λόγου όσο και δια των έργων. Διδασκαλία είναι η αγιότητα και ο τρόπος της. Διδασκαλία είναι ο συνδυασμός θεωρίας και πράξης. Διδασκαλία είναι η ερμηνεία της αλήθειας. Διδασκαλία είναι και η αξιολόγηση των έργων και της ζωής μας, όχι από τους ανθρώπους, αλλά από τα όσα ο Θεός ζητά. Διδασκαλία είναι η ανάπτυξη σχέσης με αυτόν που διδάσκει, γιατί τίποτε στην Εκκλησία δεν είναι απρόσωπο. Γνώμονας της Εκκλησίας δεν είναι να ευχαριστήσει ή να επαινέσει, αλλά να σώσει.
Το τρίπτυχο αυτό δεν είναι εύκολο να βρει εφαρμογή στη ζωή μας. Από την μία η έλλειψη χρόνου και η πρόταξη άλλων προτεραιοτήτων δεν μας αφήνει να μελετήσουμε. Ο εγωισμός δεν μας αφήνει να ακούσουμε τις συμβουλές των πνευματικών μας πατέρων. Η αίσθηση ότι κατέχουμε την αλήθεια δεν μας αφήνει να διδαχθούμε. Έχουμε όμως ευθύνη έναντι του Θεού να καλλιεργούμαστε και έναντι του εαυτού μας και των άλλων να ανήκουμε στο σώμα του Χριστού, να διδασκόμαστε και να παρακαλούμαστε, ξαναβρίσκοντας πορεία ζωής και ελπίδας.