Τι εστίν ευκοπώτερον, ειπείν, αφέωνταί σου αι αμαρτίαι, ή ειπείν, έγειρε και περιπάτει;

Πολλές φορές θεωρούμε ότι ο Θεός είναι άδικος απέναντί μας, σκληρός και αδυσώπητος, ενίοτε και χωρίς αγάπη εφ΄ όσον δεν ικανοποιεί αυτό που του ζητήσαμε ή του ζητούμε. Έχοντας την αίσθηση ότι είναι Παντοδύναμος, απευθυνόμαστε σ΄ Αυτόν για κάθε δυσκολία της ζωής μας, (ασθένεια, τη δοκιμασία, θάνατος), για τα όνειρά μας, για τις επιθυμίες μας, με την απαίτηση ότι θα ικανοποιήσει τα θελήματά μας. Όταν λοιπόν, δεν φαίνεται να ανταποκρίνεται στα αιτήματά μας, απογοητευόμαστε και δεν μπορούμε να καταλάβουμε γιατί αρνείται να μας δώσει ό,τι Του ζητούμε.
Στην πόλη Καπερναούμ ο Χριστός συναντά έναν παράλυτο, ξαπλωμένο στο κρεβάτι. Βλέποντας την πίστη των ανθρώπων που φέρνουν τον άρρωστο συνάνθρωπό τους για να τον γιατρέψει, ο Κύριος του ζητά να έχει θάρρος, διότι οι αμαρτίες του έχουν συγχωρεθεί από τον ίδιο. Ο λόγος αυτός προκαλεί λογισμούς στο νου κάποιων γραμματέων, διότι αυτοί πιστεύουν ότι μόνο ο Θεός έχει το δικαίωμα και τη δυνατότητα να συγχωρέσει αμαρτίες. Και ο Χριστός, που καταλαβαίνει τις πονηρές τους σκέψεις, τους ρωτά: «Τι εστίν ευκοπώτερον, ειπείν, αφέωνταί σου αι αμαρτίαι, ή ειπείν, έγειρε και περιπάτει;» (Ματθ.9,5). Τι είναι πιο εύκολο έργο για μένα: να πω «σου συγχωρούνται οι αμαρτίες» ή να πω: «σήκω και περπάτα»; Και για να τους δείξει ότι ο Υιός του Θεού έχει εξουσία να κάνει και τα δύο, ζητά από τον παράλυτο να σηκωθεί, να πάρει το κρεβάτι του και να πάει στο σπίτι του. Για τον Θεό όλα είναι εύκολα. Κριτήριο όμως άσκησης της εξουσίας Του είναι η πίστη των ανθρώπων. Και εδώ έγκειται το δύσκολο. Ότι η πίστη απουσιάζει από τον νου των ανθρώπων, οι οποίοι μετρούνε τον Θεό με τον δικό τους τρόπο ερμηνείας, με βάση τις γνώσεις τους, τη θρησκευτική τους θέση, αυτά που γνωρίζουν ή νομίζουν πως γνωρίζουν γι’ Αυτόν. Αντίθετα, όλα γίνονται εύκολα όταν η πίστη κάνει τον άνθρωπο να στέκεται ταπεινά και με εμπιστοσύνη έναντι του Θεού και να περιμένει το βλέμμα Του, χωρίς να ζητά τίποτε άλλο. (Εσύ, Κύριε γνωρίζεις).
Όλα είναι εύκολα για το Θεό. Μάς έδωσε και μας δίνει την ευκαιρία μέσα από την ενανθρώπησή Του και την ζωή της Εκκλησίας να εγκαταστήσουμε στην καρδιά μας το δώρο της πίστης. Να Τον εμπιστευόμαστε δηλαδή, χωρίς να χρειάζεται να ζητάμε αυτά που Εκείνος γνωρίζει ότι χρειαζόμαστε. Να κάνουμε υπομονή στις δοκιμασίες μας. Να είμαστε παρόντες στη λειτουργική ζωή της πίστης και της Εκκλησίας. Και να προσδοκούμε το βλέμμα Του, έχοντας εμπιστοσύνη στην κρίση Του, η οποία πρωτίστως έχει να κάνει με την άφεση των αμαρτιών μας. Για όσους ζητούνε σημείο της εξουσίας του Θεού αυτό δεν είναι το σημαντικό. Όμως ο λόγος του Κυρίου είναι ξεκάθαρος. Ό,τι ευκολότερο και ό,τι αποδεικτικό της θεϊκής αγάπης είναι η άρνηση του Θεού να μας καταλογίσει τις αμαρτίες μας. Να τις κραδαίνει ως όπλο εναντίον μας. Να μας απορρίψει διότι αυτές είναι το σημείο της αδυναμίας μας να Τον αποδεχθούμε πληρωτικά στην καρδιά μας. Να βλέπει την ασχήμια που αυτές εγκαθιδρύουν στην ύπαρξή μας.
Θεωρούμε εύκολο για τον Θεό να μας απαλλάξει από τις δοκιμασίες μας ή να μας δώσει ό,τι ζητούμε. Δεν μας ενδιαφέρει όμως το κυριότερο. Το να μας δώσει την αιώνια ζωή. Κι αυτό διότι η πίστη μας έχει την προοπτική του παρόντος. Της ικανοποίησης των αναγκών μας. Η πίστη όμως στην πραγματικότητα είναι ένα άνοιγμα στο μέλλον. Είναι η βεβαιότητα ότι Εκείνος είναι παρών στη ζωή μας και ήρθε για να μας δώσει ζωή και περίσσεια ζωής (Ιωάν. 10,10). Το δύσκολο είναι να αποδεχθούμε το Πρόσωπό Του, να πιστέψουμε σ’ Αυτόν και την αγάπη Του, να Του δώσουμε χώρο στην καρδιά μας. Το εύκολο είναι η ικανοποίηση της ανάγκης μας. Διότι, όταν εμπιστευόμαστε τον εαυτό μας στο θέλημά Του, τότε μπορούμε να προσπεράσουμε ακόμη και αυτό που επιθυμούμε ή νομίζουμε ότι χρειαζόμαστε. Εκείνος γνωρίζει καλύτερα. Και θα μας δώσει αυτό που αληθινά θα υπηρετήσει την σωτηρία.

Επίσκεψη στον Παράδεισο!

Είδα στον ύπνο μου πως επισκέφθηκα τον Παράδεισο κι ένας άγγελος ανέλαβε να με ξεναγήσει. Περπατούσαμε δίπλα - δίπλα σε μια τεράστια αίθουσα γεμάτη με αγγέλους. Ο άγγελος οδηγός μου σταμάτησε μπροστά στον πρώτο σταθμό εργασίας και είπε:
Αυτό είναι το Τμήμα Παραλαβής. Εδώ παραλαμβάνουμε όλες τις αιτήσεις που φτάνουν στον Θεό με τη μορφή προσευχής.
Κοίταξα γύρω - γύρω στον χώρο. Έσφυζε από κίνηση, με τόσο πολλούς αγγέλους να βγάζουν και να ταξινομούν αιτήσεις γραμμένες σε ογκώδεις στοίβες από χαρτιά και σημειώματα, από ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.
Μετά, προχωρήσαμε σε έναν μακρύ διάδρομο, μέχρι που φτάσαμε στον δεύτερο σταθμό. Ο άγγελος μού είπε:
Αυτό είναι το Τμήμα Συσκευασίας και Παράδοσης. Εδώ οι χάρες και οι ευχές που έχουν ζητηθεί προωθούνται και παραδίδονται σ' αυτούς που τις ζήτησαν.
Πρόσεξα και πάλι πόση κίνηση είχε και εδώ. Αμέτρητοι άγγελοι πηγαινοέρχονταν δουλεύοντας σκληρά, αφού τόσες πολλές επιθυμίες είχαν ζητηθεί και συσκευάζονταν για να παραδοθούν στη γη.
Τέλος, στην άκρη ενός μακρινού διαδρόμου, σταματήσαμε στην πόρτα ενός πολύ μικρού σταθμού. Προς μεγάλη μου έκπληξη μόνο ένας άγγελος καθόταν εκεί, χωρίς να κάνει ουσιαστικά τίποτα.
Αυτό είναι το Τμήμα των Ευχαριστιών» μου είπε σιγανά ο φίλος άγγελός μου. Έδειχνε λίγο ντροπιασμένος.
Πώς γίνεται αυτό; Δεν υπάρχει δουλειά εδώ; ρώτησα.
Είναι λυπηρό αναστέναξε ο άγγελος. «Αφού παραλάβουν τις χάρες τους οι άνθρωποι, πολύ λίγοι στέλνουν ευχαριστήρια.»
Πώς μπορεί κάποιος να ευχαριστήσει τον Θεό για τις ευλογίες που παρέλαβε;» ρώτησα πάλι.
«Πολύ απλά», απάντησε. «Χρειάζεται μόνο να πεις: 'Ευχαριστώ Θεέ μου'!»
Και για τι ακριβώς πρέπει να ευχαριστήσουμε;
Αν έχεις τρόφιμα στο ψυγείο σου, ρούχα στην πλάτη σου, μια στέγη πάνω απ' το κεφάλι σου και ένα μέρος για να κοιμηθείς, είσαι πλουσιότερος από το 75% αυτού του κόσμου.
Αν έχεις χρήματα στην τράπεζα, στο πορτοφόλι σου και λίγα κέρματα σ' ένα πιατάκι, είσαι ανάμεσα στο 8% των ανθρώπων που ευημερούν.
Αν ξύπνησες σήμερα το πρωί με περισσότερη υγεία από όση αρρώστια, είσαι πιο ευλογημένος από όσους δεν θα επιζήσουν καν ως την αυριανή μέρα.
Αν ποτέ δεν βίωσες την εμπειρία του φόβου του πολέμου, της μοναξιάς της φυλακής, της αγωνίας του βασανισμού και της σουβλιάς της πείνας, είσαι μπροστά από 700 εκατομμύρια ανθρώπους αυτής της γης.
Αν μπορείς να προσευχηθείς σε έναν ναό, χωρίς τον φόβο της επίθεσης, της σύλληψης ή της εκτέλεσης. θα σε ζηλεύουν σίγουρα περίπου 3 δισεκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο.
Αν οι γονείς σου είναι ακόμα ζωντανοί και είναι ακόμα παντρεμένοι μεταξύ τους, είσαι σπάνιος.
Αν μπορείς να κρατάς το κεφάλι σου ψηλά και να χαμογελάς, δεν είσαι ο κανόνας. Είσαι η εξαίρεση για όλους όσους ζουν μέσα στην αμφιβολία και στην απόγνωση.
Και αν διαβάζεις τώρα αυτό το μήνυμα, μόλις έλαβες μια διπλή ευλογία, πρώτον γιατί σου το έστειλε κάποιος που σ' αγαπάει και δεύτερον γιατί είσαι πιο τυχερός από 2 δισεκατομμύρια ανθρώπους, που δεν ξέρουν καν να διαβάζουν!

Φέτος, λοιπόν, στη διάρκεια των Παρακλήσεων του Δεκαπενταυγούστου, να θυμηθούμε εκτός από τις αιτήσεις μας προς το Θεό, να αναπέμψουμε και ευχαριστίες…

«πόλις ἐπάνω ὄρους κειμένη»

Ποια τα χαρακτηριστικά του όρους; Του βουνού;
Το όρος δηλώνει τη σταθερότητα. Σταθερότητα για τον χριστιανό είναι η πίστη της Εκκλησίας, η οποία δεν κλονίζεται ούτε από τα επιστημονικά επιτεύγματα ούτε από τον ορθολογισμό ούτε από κάθε λογής ξένες ιδέες. Όλα αυτά υπόσχονται να ελευθερώσουν τον άνθρωπο, αλλά τον οδηγούν στην αυτοπαράδοση στη δύναμη των αισθήσεων, τη φιλαυτία και τη φιληδονία, στην πεποίθηση ότι μπορεί να περνά καλά χωρίς να έχει κοινωνία με τον Θεό. Η πίστη της Εκκλησίας, εξάλλου, δεν κλονίζεται ούτε από τις κάθε λογής αιρέσεις, οι οποίες αμφισβητούν στην πράξη την πραγματική υπόσταση του Χριστού, όπως επίσης και τις διδασκαλίες της Εκκλησίας για τον Θεό, τον άνθρωπο, τον κόσμο, γιατί η Εκκλησία ως Σώμα Χριστού κατέχει την όλη αλήθεια την οποία κατοχυρώνει τόσο δια των Συνόδων, όσο και δια της βιώσεως από τον λαό του Θεού στους αιώνες, πρεσβεύει και αποδέχεται. Σταθερή είναι η αγάπη. Είναι η συγχωρητικότητα. Είναι η μετάνοια. Είναι η πίστη ως εμπιστοσύνη.
Το όρος δηλώνει το ύψος, δηλαδή το άνοιγμα και την άνοδο στον ουρανό. Το όρος είναι η υπέρβαση των γήινων φροντίδων, των βιοτικών, της επιβίωσης και του άγχους του θανάτου και η αποδοχή στην καρδιά μας ότι υπάρχει η πίστη στην πρόνοια και την αγάπη του Θεού. Είναι η αποδοχή της ελπίδας στην ανάσταση, η οποία καταξιώνει κάθε έργο καλοσύνης, αλλά και λύνει κάθε λύπη για την ματαιότητα αυτού του κόσμου. Είναι τελικά η ελπίδα μας στον ίδιο τον Θεό, ο Οποίος ανέβασε την φύση μας στον ουρανό και ζητά από εμάς να ανοίξουμε την καρδιά μας προς Εκείνον και να στρέψουμε την πορεία της ύπαρξής μας όχι στην θλιβερή ενίοτε καθημερινότητά μας, στα βάρη και τις αγωνίες τα οποία εξ αυτής συσσωρεύονται, αλλά στην σχέση μαζί Του, η οποία γεννά στον καθέναν μας δυνατότητες υπέρβασης κάθε μορφής κακού.
Το όρος δηλώνει την ανάσα την οποία μπορεί να πάρει ο άνθρωπος μέσα από τις καθαρές αισθήσεις. Το βουνό έχει ησυχία και οξυγόνο. Και ο άνθρωπος ο οποίος ανεβαίνει σ’ αυτό απαλλάσσεται από τον θόρυβο της ζωής και μπορεί να κοιτάξει τον εαυτό του, να δει τα πάθη και τις αδυναμίες του, να ζητήσει και να αγωνιστεί δια της προσευχής, της μελέτης των εντολών του Θεού και της ασκήσεως για την κάθαρση του λογισμού του. Και οι αισθήσεις καθαίρονται ακόμη δια της αγάπης. Όταν αποφασίσουμε και εργαστούμε στην κατεύθυνση να μη βλέπουμε τους άλλους ως αντικείμενα προς χρήσιν, αλλά ως πρόσωπα, με τα οποία μπορούμε να μοιραστούμε τις χαρές και τις λύπες μας.
Αυτά τα στοιχεία του όρους αποτελούν ευκαιρία μετανοίας για τον καθέναν μας. Σήμερα αφήσαμε στην άκρη την προτεραιότητα της χριστιανικής μας ταυτότητας. Δεν είναι ο ουρανός ο προσανατολισμός μας. Απορροφηθήκαμε από την ματαιότητα, το άγχος, το βομβαρδισμό των επιρροών του κόσμου τούτου και βιαζόμαστε να βρούμε ευτυχία ή να χαρακτηρίσουμε τη ζωή μας δυστυχισμένη, ανάλογα με το αν θεωρούμε ότι πετύχαμε όσα ο πολιτισμός μας μάς υποδεικνύει. Αφήσαμε κατά μέρος τον Χριστό και η ψυχή μας λαχταρά ένα τώρα χωρίς έγνοια για το αύριο. Ο λόγος του Χριστού γίνεται «καιρός» αφύπνισης.

Οι μέριμνες

«Μή μεριμνᾶτε τῇ ψυχῇ ὑμῶν τί φάγητε καί τί πίητε, μηδέ τῷ σώματι ὑμῶν τί ἐνδύσησθε . οὐχί ἡ ψυχή πλεῖόν ἐστι τῆς τροφῆς καί τό σῶμα τοῦ ἐνδύματος;» (Ματθ. 6, 25). «Μη μεριμνάτε για τη ζωή σας, τι θα φάτε και τι θα πιείτε ούτε για το σώμα σας, τι θα ντυθείτε. Η ψυχή δεν είναι σπουδαιότερη από την τροφή; Και το σώμα δεν είναι σπουδαιότερο από το ντύσιμο;».
Η ψυχή είναι σπουδαιότερη από την τροφή. Ο Χριστός μετατοπίζει την προτεραιότητα της ύπαρξης από την τροφή και ό,τι αυτή καλύπτει, την επιβίωση, την απόλαυση, την αυτάρκεια, στην ψυχή, στο πνευματικό σημείο της ύπαρξης. Η ψυχή είναι δωρεά του Θεού. Γι΄ αυτό ο άνθρωπος βάζει την αγάπη προς το Θεό πάνω από τα υλικά.
Αυτός που θεωρεί ότι η ψυχή είναι σπουδαιότερη από την τροφή και εμπιστεύεται τον Θεό, ζει την πρόνοια του Θεού πίσω από κάθε περιστατικό, αλλά και κάθε περίσταση της ζωής του, εκεί όπου ο ίδιος δεν έχει κάνει λάθος επιλογές ή δεν έχει νικηθεί από τα πάθη του εκούσια. Αλλά και όταν ακόμη διαπράττει λάθη, και πάλι έρχεται εις εαυτόν και αφήνει τον Θεό να χαράξει νέες προοπτικές. Οι άγιοι μάς λένε πόσο σπουδαίο είναι σε κάθε δυσκολία της ζωής, σε κάθε άγχος για επιβίωση, να αντιτάσσουμε την εμπιστοσύνη στην πρόνοια του Θεού, χωρίς εννοείται να γινόμαστε αργοί, οκνηροί. Είναι άλλο να εργάζεται κάποιος και άλλο να γίνεται η τροφή, η ύλη, η επιβίωση η μοναδική του μέριμνα, να κυριεύουν την καρδιά του.
Το σώμα είναι σπουδαιότερο από το ντύσιμο. Το σώμα είναι δημιούργημα του Θεού, το ρούχο δημιούργημα του ανθρώπου. Όσο και αν προσπαθήσουμε να αλλάξουμε την εφάνισή μας, όσο και αν προσέξουμε την υγεία μας, ό,τι και αν κάνουμε ως άνθρωποι δεν μπορούμε να υπερβούμε ο δημιούργημα του Θεού. Ο Χριστός ζητά από εμάς να εμπιστευθούμε τον Θεό. Κανείς από εμάς δεν μπορεί να αλλάξει ουσιαστικά την όψη του, να προσθέσει ύψος στο ανάστημά του. Η όψη μας, το σώμα μας, υπάρχει για να μας κάνει πρόσωπο που κοινωνεί με τους άλλους. Με το χαμόγελο. Με την τρυφερότητα. Με το κοίταγμα του άλλου. Με την προσφορά ελεημοσύνης δια των χειρών. Με το αγκάλιασμα όλων, ακόμη και των εχθρών.
Ζούμε σε μία εποχή μέριμνας. Αγωνίας. Φόβου. Προσανατολίσαμε τη ζωή μας στην τροφή, τα αγαθά, το φαίνεσθαι. Αγνοήσαμε τις προτεραιότητες της ψυχής και του σώματος, όπως οι πνευματικές συντεταγμένες της πίστης μάς υποδεικνύουν. Υποκαταστήσαμε την πρόνοια του Θεού με τα υλικά αγαθά και την όψη μας, με αποτέλεσμα οι εξουσίες του κόσμου τούτου να μας έχουν κυριεύσει. Και η αγωνία μας έγκειται στην επιβίωση και την αυτάρκειά μας, όχι στην κοινωνία με τον Θεό και τον πλησίον. Η αλλαγή μπορεί να έρθει αν θα ξεκινήσει στην καρδιά του καθενός.

«ἠκολούθησαν αὐτῷ»

Ξεκινώντας η περίοδος κατά την οποία στην Εκκλησία αναγινώσκουμε το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο, ακούσαμε σήμερα την πρόσκληση του Χριστού προς τους ψαράδες για να γίνουν μαθητές του και «αλιείς ανθρώπων». Και αμέσως αυτοί εγκατέλειψαν την περιουσία τους, (δίχτυα, βάρκες) αλλά και τις οικογένειές τους για να τον ακολουθήσουν, χωρίς να ξέρουν ποιο είναι το μήνυμα, το κήρυγμά Του. Ήταν το πρόσωπό Του αυτό που τους ήλκυσε, που τους έπεισε, που τους κέρδισε.
Κάθε ιδέα, πρόταση, θεωρία πολιτική, κοινωνική, φιλοσοφική ενώ έχουν πρόσωπα που τις κομίζουν στον κόσμο, έχουν ως βάση τους και προσπαθούν να πείσουν με το μήνυμα που διακηρύττουν. Στην Εκκλησία ακολουθούμε την αντίστροφη πορεία. Το ίδιο το Πρόσωπο είναι το μήνυμα. Ο Χριστός είναι το περιεχόμενο της Ευαγγελίου της Βασιλείας. Η Εκκλησία δεν μας καλεί να ακολουθήσουμε μία ιδεολογία, ένα αξιακό σύστημα, έναν ηθικό τρόπο, μία φιλοσοφία, μία ιδεολογία, αλλά να αναζητήσουμε, να οικειωθούμε, να κοινωνήσουμε ένα πρόσωπο: αυτό του Χριστού. Και ο Χριστός γνωρίζεται δια της σχέσης μαζί Του. Γνωρίζεται με τον τρόπο της Εκκλησίας, αλλά πρωτίστως γνωρίζεται μέσα από την συνάντηση με τον πλησίον, όπως κι αν αυτή εκφράζεται στην εκκλησιαστική πραγματικότητα: δια της προσευχής, δια της ελεημοσύνης, δια της διδαχής, δια της υπομονής και της συγχωρήσεως, δια της νομής των χαρισμάτων. Τα πάντα στην Εκκλησία γίνονται αγάπη. Διότι ο Χριστός είναι η Αγάπη. Και ο πλησίον, ο αδελφός μας είναι εικόνα του Χριστού.
Ο Χριστός κήρυττε και κηρύττει το «Ευαγγέλιον της Βασιλείας». Είναι η πίστη σ’ Εκείνον ως τον Υιό του Θεού που έγινε Άνθρωπος για να λυτρώσει τον άνθρωπο από την μέγγενη του θανάτου. Είναι η πίστη σ’ Εκείνον που έγινε άνθρωπος για να μας δείξει τον δρόμο της επιστροφής στον Παράδεισο της κοινωνίας με τον Θεό. Το δρόμο που περνά από το ξύλο του Σταυρού, το ξύλο της εμπιστοσύνης, το ξύλο της υπακοής στο θέλημά Του, όπως ο Ίδιος ο Χριστός έκανε, για να μας δείξει ότι αυτός ο δρόμος είναι εφικτός. Είναι η πίστη σ’ Εκείνον ο Οποίος καλεί τον κάθε άνθρωπο να επιστρέψει στον Θεό και να σωθεί και δεν περιορίζεται μόνο σε ολίγους και εκλεκτούς. Είναι η πίστη σ’ Εκείνον ο Οποίος έδειξε ότι όποιος Τον ακολουθεί θα δει θαύματα στη ζωή του, και όχι μόνο υπέρβασης των φυσικών νόμων, αλλά πρωτίστως το θαύμα της μεταμορφούμενης σε αγάπη καρδιάς.
Ο Χριστός κήρυττε και κηρύττει το «Ευαγγέλιον της Βασιλείας», το οποίο μπορούμε να το βιώσουμε στη ζωή της Εκκλησίας. Εκεί όπου υπάρχει η συνέχεια τόσο του μηνύματος όσο και της έμπρακτης αγάπης. Υπάρχουν τα πρόσωπα των Αποστόλων αλλά και των Αγίων, όλων όσων συνέχισαν και συνεχίζουν το έργο του Χριστού. Υπάρχει όμως και ο Ίδιος ο Κύριος. Πρώτα όπου είναι συνηγμένοι δύο ή τρεις στο όνομά Του. Και βεβαίως, πάντοτε στην Θεία Ευχαριστία. Στην μετάνοια και την άφεση των αμαρτιών επί της γης και εν ουρανώ. Στην παντοειδή αγάπη, η οποία ουδέποτε εκπίπτει. Η Εκκλησία όμως απαρτίζεται από όλους εκείνους οι οποίοι αφήνουν ό,τι τους ανήκει, υλικά αγαθά, δόξα, θελήματα, ακόμη και τους οικείους τους, αφήνουν ό,τι τους κρατά δεμένους με τον τρόπο του κόσμου και ακολουθούν το Πρόσωπο του Χριστού. Άλλοι αφήνουν τα πάντα κυριολεκτικώς. Άλλοι καλούνται να αφήσουν την εξάρτηση από τα πάντα και να εμπιστευθούν την πρόνοια και την αγάπη του Χριστού προς αυτούς. Οι πάντες όμως καλούνται να συνειδητοποιήσουν ότι η κοινωνία με τον Χριστό είναι το όντως νόημα της ζωής και Αυτόν να αναζητήσουν.