ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ 20 30 και 31.3. 2013
Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς
Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς καταγόταν από την Κωνσταντινούπολη. Γεννήθηκε το 1296 από γονείς ενάρετους και ένδοξους, τον Κωνσταντίνο και την Καλλονή. Ο πατέρας του ήταν συγκλητικός και κατόπιν έγινε μοναχός. Ο Γρηγόριος, προικισμένος από το Θεό με το χάρισμα της ευφυΐας, αγάπησε τα γράμματα και με μεγάλη αφοσίωση σπούδασε φιλοσοφία και θεολογία. Σε ηλικία 20 ετών μάλιστα, τον θαύμαζαν μεγάλοι και σοφοί της εποχής του! Αποφάσισε σε νεαρή ηλικία να γίνει μοναχός και το παράδειγμά του ακολούθησαν και τα τέσσερα αδέρφια και η μητέρα του.
Πηγαίνει στο Άγιο Όρος , όπου διδάσκεται από το Γέροντά του Νικηφόρο τις αρετές της υπακοής, της ταπείνωσης και της άσκησης για την αγάπη του Χριστού. Με αγρυπνίες και δάκρυα καθάρισε την ψυχή του και αξιώθηκε από το Θεό να έχει πολλές θεοφάνειες. Λόγω των επιδρομών των Τούρκων αφήνει το Όρος και πηγαίνει στη Θεσσαλονίκη, όπου γίνεται ιερέας. Εξακολουθεί να ζει ασκητικά και λαμβάνει το χάρισμα να κάνει και θαύματα. Ο Άγιος όμως, μαζί με την προσευχή και την άσκησή του έχει και πολλούς πειρασμούς. Η πίστη του όμως, δυναμώνει! Το να αγωνιζόμαστε, έλεγε, για την αρετή είναι δική μας δουλειά, το να πέσουμε σε πειρασμούς όμως, δεν εξαρτάται από εμάς. Γι’ αυτό και χωρίς πειρασμούς τέλειοι δεν μπορούμε να γίνουμε, ούτε φανερώνεται η πίστη μας προς το Θεό. Όσο προσευχόταν έλεγε στο Χριστό «φώτισόν μου το σκότος». Μέσα από τη νηστεία, την αγρυπνία και την προσευχή έλαβε ουράνια χαρίσματα!
Μετά από καιρό, ο Άγιος γίνεται επίσκοπος Θεσσαλονίκης, πολλοί όμως τον πολεμούν, λέγοντας πως δεν είναι δυνατόν οι άνθρωποι, ακόμα και οι ασκητές που προσεύχονται και αγαπάνε το Θεό να τον βλέπουν, να βλέπουν δηλαδή φως, που είναι ο ίδιος ο Χριστός, όταν προσεύχονται. Ο άγιος Γρηγόριος όμως, με τους λόγους του δεν αφήνει τους αιρετικούς και τον ασεβή Βαρλαάμ να παραπλανήσουν τον κόσμο. Διδάσκει την αλήθεια της Εκκλησίας μας.
Κάποια στιγμή, σε ένα ταξίδι του από την Ανατολή στην Κωνσταντινούπολη, τον πιάνουν οι Τούρκοι και τον κρατούν αιχμάλωτο στην Ανατολή. Εκεί τον κράτησαν ένα χρόνο και τον έσερναν από τόπο σε τόπο. Ο Άγιος όμως, δε σταμάτησε να αγωνίζεται και να διδάσκει το Ευαγγέλιο του Θεού άφοβα. Κάποιοι φιλόχριστοι τον ελευθερώνουν και επιστρέφει στην Εκκλησία και στο ποίμνιό του.
Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς συκοφαντήθηκε πολύ στη ζωή του από αιρετικούς που διαφωνούσαν με τη διδασκαλία του. Η αξία του όμως αναγνωρίστηκε από τον αυτοκράτορα, τον πατριάρχη και τους συνοδικούς Μητροπολίτες της Εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης, που τον χαρακτήρισαν «διδάσκαλον ευσεβείας». Ο Άγιος ήταν φωτισμένος από το Άγιο Πνεύμα, γι’ αυτό και αξιώθηκε να δει το Χριστό ως Φως στην προσευχή του.
Τη μνήμη του τιμά η Εκκλησία μας δύο φορές το χρόνο: την Β’ Κυριακή των Νηστειών, κατά την Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή, και στις 14 Νοεμβρίου.
Ερμηνευτικά σχόλια
Αξιώθηκε ο Άγιος να έχει πολλές Θεοφάνειες: Θεοφάνειες είναι οι φανερώσεις του Θεού. Στον Άγιο Γρηγόριο και στους ησυχαστές μοναχούς, όπως λέγονταν, ο Χριστός φανερωνόταν ως Φως, αφού καθάριζαν την ψυχή τους με νηστεία, προσευχή και δάκρυα μετάνοιας. Αυτό σήμαινε ότι δεν νικιόντουσαν από τα ταγκαλάκια της αμαρτίας, αλλά αφιέρωναν την καρδιά τους στο Χριστό. Αυτό το έδειχναν με την επιλογή της ησυχίας, δηλαδή αποφάσιζαν να μην ασχολούνται με τα πράγματα του κόσμου, με το τι έκαναν οι άλλοι, αλλά με το τι αρέσει στο Θεό. Η ησυχία τους φαινόταν από το ότι συνεχώς προσεύχονταν είτε στην Εκκλησία κατά την διάρκεια της λειτουργίας και των άλλων ακολουθιών, είτε στο δωμάτιο, το κελί τους, όπου έλεγαν την εξής φράση: «Κύριε Ιησού Χριστέ ο Θεός, ελέησόν με τον αμαρτωλόν» (Χριστέ, συγχώρεσέ με τον αμαρτωλό). Όμως όλοι είχαν και άλλη μια Θεοφάνεια: το να κοινωνούν το Χριστό στην Εκκλησία σημαίνει ότι τον έβαζαν μέσα στην ύπαρξή τους. Και σ’ αυτό μπορούμε τουλάχιστον όλοι να τους μιμηθούμε.
Το να πέσουμε σε πειρασμούς δεν εξαρτάται από εμάς: Κάθε άνθρωπος και ιδίως όσοι προσεύχονται και αγωνίζονται να ακολουθήσουν το θέλημα του Θεού που είναι η αγάπη, αντιμετωπίζουν πολλούς πειρασμούς, όπως είναι η κούραση, η αδιαφορία, οι κακοί λογισμοί-σκέψεις και πολλά άλλα. Οι πειρασμοί μπαίνουν στη ζωή μας, γιατί αμαρτάνουμε και εύκολα ξεχνάμε το Θεό, επιτρέπει όμως και ο Θεός να έχουμε πειρασμούς, χωρίς να τους στέλνει ο Ίδιος. Αυτό συμβαίνει, γιατί θέλει να αγωνιζόμαστε. Έτσι η πίστη μας γίνεται πιο δυνατή, μαζί και η αγάπη μας.
«Φώτισόν μου το σκότος»: οι άνθρωποι έχουμε μέσα μας την εικόνα του Θεού, που είναι ό, τι μας κάνει να μοιάζουμε στο Θεό: η αγάπη, η χαρά, η ελευθερία. Οι αμαρτίες μας όμως, σκοτεινιάζουν την καρδιά μας και μαζί την εικόνα του Θεού, γιατί όταν αμαρτάνουμε, δεν αγαπάμε. Αυτό το σκοτάδι, που είναι ο εγωισμός μας, παρακαλάμε να διαλύσει ο Χριστός, δίνοντάς μας έστω και λίγη από την αγάπη Του. Αυτό έκανε ασταμάτητα ο Άγιος!
«Διδάσκαλος ευσεβείας»: ο Άγιος Γρηγόριος, ήταν άνθρωπος προικισμένος με το χάρισμα της ευφυΐας από το Θεό. Το αξιοποίησε αυτό το χάρισμα σπουδάζοντας φιλοσοφία και θεολογία, το σπουδαιότερο όμως είναι ότι το αφιέρωσε στο Θεό και στους ανθρώπους. Δε σταμάτησε να διδάσκει το Ευαγγέλιο του Χριστού σε όλη τη ζωή του, επιθυμώντας όλοι οι άνθρωποι να γνωρίσουν το Χριστό και να ακολουθήσουν το δρόμο του, που είναι δρόμος άσκησης και προσευχής μέσα από δυσκολίες και πειρασμούς, αλλά που οδηγεί στη χαρά και την αγάπη! Ήταν διδάσκαλος ευσεβείας ο άγιος, γιατί δε δίδασκε για να τον επαινέσουν και να τον δοξάσουν οι άνθρωποι, αλλά δίδασκε ταπεινά για να δοξαστεί ο Θεός! Αυτό φάνηκε και από την προσπάθειά του να μην επιτρέψει να επικρατήσουν οι ιδέες του αιρετικού Βαρλαάμ, ο οποίος δεν πίστευε ότι ο Χριστός εμφανιζόταν ως φως στους ανθρώπους, αλλά νόμιζε ότι το μόνο που μπορούμε οι άνθρωποι να κάνουμε σ’ αυτή τη ζωή είναι να συζητούμε και να μαθαίνουμε για το Θεό. Το να Τον ζήσουμε όμως, πίστευε ο Βαρλαάμ, θα γινόταν μόνο στην άλλη ζωή. Αν γινόταν αποδεκτή η ιδέα αυτή, τότε ο Θεός θα ήταν υπόθεση του μυαλού και της ψυχής, ενώ η Εκκλησία μας πιστεύει ότι όλος ο άνθρωπος, και στο σώμα και στην ψυχή και στο μυαλό και στην καρδιά και σ’ αυτή και στην άλλη ζωή μπορεί να έχει σχέση με το Χριστό, να φωτιστεί, να αγιαστεί και να σωθεί!
φωτισμένος από το Άγιο Πνεύμα: μέσα στη ζωή της Εκκλησίας, την οποία στηρίζει το Άγιο Πνεύμα, μπορούμε να συναντήσουμε το Θεό, στο πρόσωπο του Χριστού, αρκεί να ακολουθούμε την πορεία: ήσυχη καρδιά (δηλαδή να μην μας νοιάζει τι κάνουν οι άλλοι, αλλά εμείς να ακολουθούμε το δρόμο του Χριστού και της αγάπης), προσευχή (όσο μπορούμε και μέσα στη Λειτουργία της Κυριακής και στο σπίτι μας και στο σχολείο και σε κάθε στιγμή της ζωής μας) και την αγάπη που γίνεται φως (γιατί φωτίζει την καρδιά μας και της δίνει χαρά). Αυτός ο δρόμος δεν είναι μόνο για τους μοναχούς, αλλά για όλους τους ανθρώπους, κι εκεί που φαίνεται δύσκολος, έρχεται η χάρις του Θεού με τη βοήθεια του Αγίου Πνεύματος και μας στηρίζει. Από κει και πέρα παλεύουμε να βρούμε αυτό το δρόμο στη ζωή μας και κοινωνώντας το Σώμα και το Αίμα Του, αλλά και ζώντας την αληθινή χαρά της πίστης.
Ερωτήσεις
1. Τι σημαίνει ότι ο άγιος είχε Θεοφάνειες; Πώς εμείς μπορούμε να έχουμε αντίστοιχες καταστάσεις;
2. Να εξηγήσετε τι σημαίνουν οι φράσεις: «Κύριε Ιησού Χριστέ ο Θεός, ελέησόν με τον αμαρτωλόν» και «Φώτισόν μου το σκότος, Κύριε»;
3. Γιατί ο άγιος ονομάστηκε διδάσκαλος της ευσεβείας;
4. Πώς μπορούμε να συναντήσουμε το Θεό στη ζωή της Εκκλησίας;
5. Τι γίνεται όταν δυσκολευόμαστε σ’ αυτό το δρόμο;
Συμπέρασμα
Τον Θεό τον συναντάμε στη ζωή της Εκκλησίας, με προϋποθέσεις την ήσυχη καρδιά, την προσευχή και την αγάπη που γίνεται φως!
Απολυτίκιο του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά (ήχος πλ. δ’ )
Ορθοδοξίας ο φωστήρ, Εκκλησίας το στήριγμα και διδάσκαλε, των μοναστών η καλλονή, των θεολόγων υπέρμαχος απροσμάχητος, Γρηγόριε θαυματουργέ, Θεσσαλονίκης το καύχημα, κήρυξ της χάριτος, ικέτευε δια παντός σωθήναι τας ψυχάς ημών.
Παιχνίδι
ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΕ ΛΕΞΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΑΠΟΛΥΤΙΚΙΟ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥΣ
Φωστήρ Κήρυξ
Αστέρι Διδάσκαλος
Ικετεύω Καλλονή Υπερασπιστής Καύχημα Υπέρμαχος Ομορφιά Καμάρι
